زنان و کارآفرینی در ایران در سال ۲۰۱۴- وضعیت کنونی

در ایران، زمانی بود که اگر کسی  سوال میکرد “چه کسی مدیر / موسس / مدیر عامل شرکت شما ست؟”، پاسخ معمولا با “ آقای …” آغاز می شد.

با وجود این که در فارسی “او” سوم شخص مفرد برای زن و مرد یکی هستند، به طور خودکار “او” مذکر فرض می شد. اما امروزه، این طرز فکر در بسیاری از حوضه های حرفه ای و کاری در ایران به سرعت در حال تغییراست و در حال حاضرخیلی از مردم برایشان سوال است که آیا مالک در واقع یک مرد است یا یک زن ؟

نازنین دانشور، بنیانگذار تخفیفان، وب سایت خرید اینترنتی گروهی، در رویداد “بریج ۲۰۱۴” ایرانیان اظهار کرد  برای او ورود به بازار ایران و به طور جدی به عنوان بنیانگذار و مدیر زن گرفته شدن دشوار بوده است. او توضیح داد که چگونه برخی از مشتریان بالقوه٬ او را جدی نگرفتند، و نمی خواستند باور کنند که یک زن (26 ساله) مدیر یک شرکت است. این سوء تفاهم باعث شد او پدرش را به عنوان مدیر ‘واقعی’ معرفی کند تا بتواند به کار ادامه دهد و مشتری های جدید بگیرد.

همچنین کارآفرینان زنی وجود دارند که برخی ازآنها مانند هما پورمحمدی، بنیانگذاریک وب سایت اجتماعی برای رتبه بندی و بررسی کافه ها در ایران، و غزل شیشاوندی یکی از بنیانگذاران یک وبلاگ و وب سایت خرید گروهی٬ مورد توجه خاصی قرار گرفته اند. البته، این زنان  مثالی در میان ده ها کارآفرین زن در ایران هستند که به تازگی کارآفرینی کرده اند و تا به حال موفق بوده اند.

فعالیت کردن

اخیرا برنامه “شرکت های نوپا آخرهفته برای زنان” در تهران با هدف ایجاد یک فضای پذیرا برای زنان و محیطی برای پرورش و بهبود مهارت های آنها، امتحان برخی ایده ها، الهام گرفتن و ساخت شبکه های حرفه ای برگزار شد. ۶۵٪ از شرکت کنندگان همراه با تمام قضات و مربیان زن بودند. این برنامه به تشویق زنان بیشتری، صرف نظر از حرفه و یا تحصیلات آنها، برای شروع یک کسب و کار، بهبود مهارت های کارآفرینی خود، پیدا کردن دوستان جدید و شاید شریک کاری آینده خود کمک کرد.

پس از برنامه  “شرکت های نوپا آخرهفته برای زنان تهران” یک سوال از خواهران وحیدیان٬  دو تن از سازمان دهندگان برنامه مطرح شد. : چه مقدار این رویداد به زنان در تایس شرکت های نوپا کمک کرد؟ ، آنها گفتند:

تنها یک برنامه نمی تواند برای ایجاد یک تغییر بزرگ در تشویق زنان بیشتر برای کارآفرینی، کافی باشد اما شروع خوبی بود. خواهران وحیدیان

خواهران وحیدیان، ریحانه و بهاره، همچنین از بنیانگذاران انجمن تجمع صبحگاهی ماهانه در یک کافه در تهران با هدف ایجاد یک جامعه کوچک از کارآفرینان و علاقه مندان به اشتراک گذاشتن دانش و تجارب خود  و برای کارآفرینان جوان برای دریافت مشاوره از افراد با تجربه تر هستند. از ابتدا این اتفاق تنها با دوستان آنها آغاز شده و چون بنیانگذاران خود زن بودند، این٬ زنان بیشتری را برای شرکت در برنامه ها تشویق کرد. این دو کارآفرین جوان داستان خود را در مورد چگونگی متولد شدن انجمن به ما میگویند.

“در واقع از  برنامه شرکت های نوپا آخرهفته، دروازه ما به دنیای کامپیوتر باز شد و به دلیل عدم  دانش ما در این زمینه٬ ما با این ایده جلو رفتیم به طوری که مردم با زمینه های مختلف حرفه ای  جمع می شدند و دانش خود را به اشتراک میگذاشتند.”

ما از آنها  پرسیدیم که آیا کارآفرینی در میان زنان در چند سال گذشته افزایش یافته است. آنها گفتند، “خوب،  همواره زنان کارآفرین در ایران وجود داشته اند. آنها فقط  در معرض توجه رسانه ها نبوده اند که همه در مورد آنها بدانند. به عنوان مثال، ما سیده فاطمه مقیمی را داریم که چند سال پیش،  وارد  کار حمل و نقل شد، کاری که هیچ زنی تا به حال وارد نشده بود! او در حال حاضر مدیر عامل یک شرکت حمل و نقل بزرگ و رئیس امورکارآفرینان زن در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن  ایران و رئیس شورای کار زنان از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران است.

مبارزه و تلاش

ما همچنین به مینا برخوردیم، یک کارآفرین جوان در تهران که در تلاش برای جمع آوری یک تیم برای راه اندازی شرکت های نوپا خود است. ما از او درمورد خودش و مشکلاتی که با آنها مواجه است پرسیدیم.

من فکر می کنم توانایی اصلی ما باید قدرت بلند شدن و درست کردن اشتباهات بعد از هر شکست باشد.خواهران وحیدیان

ما از مینا پرسیدیم که او چگونه کارآفرینان جوان، به خصوص کارآفرینان زن راتعلیم داده که باید خود را توانمند کنند و راه خود را از میان موانع بسیاری که برای آنها هست پیدا کنند. “من فکر می کنم توانایی اصلی ما باید قدرت بلند شدن و درست کردن اشتباهات بعد از هر شکست باشد. من هرگز شرکت نوپا موفقی نداشتم. من در واقع ۲ شرکت نا موفق داشتم. من واقعا احسس سرخوردگی میکردم و هر بار که من شکست میخوردم امید خودرا از دست میدادم، اما من موفق به بلند شدن  و درست کردن اشتباهات بعد از هر شکست بودم و به مسیر خود ادامه دادم و از تجربه های بسیاری از شکست به دست آوردم. من واقعا خوشحالم که دیگر ترس از شکست ندارم. من فکر می کنم ما چنین منبع قدرتی نیاز داریم. من فکر می کنم گاهی اوقات ما زنان خودمان را به همان اندازه که باید باور نداریم” به جای آن، ما در جامعه، دوستان و خانواده تکیه می کنیم  تا ما را تایید کنند که گاهی اوقات این اتفاق نمی افتد.

بسیاری از زنان در جامعه ما فاقد اعتماد به نفس هستند که کاری بزرگ و یا در واقع هر کاری را شروع کنند، او گفت:   البته که نه همه ما اینگونه هستیم اما میتوان گفت اکثریت هستند. ما به طور مداوم احساس میکنیم جامعه ما را در نقش های مدیریتی قبول نمی کند بنابراین سخت است که روحیه کارآفرینی و فرهنگ آن را داشته باشیم. یک چیز بزرگ دیگرکه برای من اتفاق افتاد این است که من احساس می کنم بسیاری از مردان من را به عنوان یک فرد با اقتدار در محل کار و یا به عنوان یک رهبر تیم قبول نمی کنند.

من فکر می کنم این به دلیل این باورغلط و فرهنگ ما است که هنوز هم مرد را نیروی کار و زن را نقش اصلی  در خانه میداند. من شخصا فکر می کنم یک مرد در مقایسه موانع کمتری در جامعه مواجه است. من، با این حال، در مورد کار خود خوش بینم و تلاش برای غلبه به موانع درکارم میکنم.

پیش بینی آینده

نه تنها تغییر در رفتارهای فرهنگی و اجتماعی در ایران تاثیر زیادی بر ایجاد فرهنگ کارآفرینی داشته، بلکه  بحران مالی ایران از سال ۲۰۰۹ و مشکلات اقتصادی  به دنبال آن نیز٬ مردان و زنان زیادی را به بخش خصوصی و کارآفرینی مجبور کرد. تعداد کارآفرینان زن در ایران  با سرعت بسیار بالا در حال تغییر است، واین قطعا به ایران کمک میکند مشکلات اقتصادی را سریع تر پشت سر بگذارد.

واضح است، کارآفرینی در میان زنان در ایران به صورت شایانی در حال بالارفتن است، اما از آنجا که ایران دارای بزرگترین جمعیت زنان دارای تحصیلات عالی در خاورمیانه  است، (به گفته ی وزارت آموزش و پرورش نزدیک به ۶۲٪ از دانشجویان ٬ دختر هستد ) هنوز هم فرسنگ ها از جایی که باید باشد دور هستیم. با وجود این، ایران شاهد ورود تعداد قابل توجهی از زنان به حرفه هایی ست که قبلا فقط مردها انجام می دادند. با توجه به آماراخیر، ۹/۲ درصد از کارآفرینان در ایران در حال حاضر زن هستند، با این حال تنها ۴٪ از مدیریت توسط آنها انجام می شود، (که بیشتر آنها مدیر شرکت های طراحی هستند).

حکم نهایی

با وجود بسیاری از موانع فرهنگی و اجتماعی، زنان در ایران در حال حاضر به خوبی در بسیاری از حرفه های شناخته شده اند، از ادبیات و هنر گرفته تا پزشکی و مهندسی. با وجود تعداد بسیار بالای زنان تحصیل کرده در ایران، این رقم هنوز به نرخ بالا اشتغال زنان و یا رشد در کارآفرینی نرسیده است.  ما پیش بینی می کنیم در چند سال آینده  تعداد بیشتری از زنانی که کسب کار خود و یا شرکت های جدید هیجان انگیز تاسیس میکنند را داشته باشیم.